Yeryüzü Şekilleri Kavramları

Ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrili olmakla birlikte çok sayıda dağ, ova, plato, akarsu ve göle sahiptir.

Yeryüzü Şekilleri ;

1) Dağ : Çevrelerine göre daha yüksek ve tabandan zirveye kadar yamaçları eğimli olan yeryüzü şeklidir.

Bunu Biliyor muydunuz

Ağrı dağı 5137 metrelik rakımıyla, Türkiye'nin en yüksek doruğudur. Ağrı dağı iki zirveden oluşur. Bunlar 5137 metrelik Büyük Ağrı Dağı zirvesi ile 3898 metrelik küçük ağrı dağı zirvesidir. Zirvesi 4 mevsim boyunca erimeyen kar ve takke buzulu ile kaplı volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı, Türkiye'nin doğu ucunda, İran'ın 16 km batısında ve Ermenistan'ın 32 km güneyindedir. Dağın %35 lik bir kesimi Iğdır ilinde, kalan %65 lik kesimi ise Ağrı ili sınırları içerisindedir.

Ağrı Dağı

Ek Bilgi : 

Şekil A

• Ülkemiz yükseltisi fazla olan bir ülkedir. Ortalama 1132 m yükseltisiyle Avrupa'nın en yüksek ülkesidir. Yurdumuzda yükseklik batıdan doğuya doğru artar. İç ve Doğu Anadolu' da sönmüş volkanlar vardır. 

ŞEKİL B

• Şekil B de de görüldüğü gibi Ülkemizde Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde dağlar kıyıya paralel olarak, Ege Bölgesinde de dik olarak uzanır. 

2) Ova : Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklerdir. Bu yerlerde akarsular, derin vadiler açmadan yüzeyden akar. Yurdumuzda çoğunlukla kıyı ovaları olduğu gibi, iç kısımlarda yüksekte olan ovalarda vardır. Örneğin, Şanlıurfada ki Altınbaşak Ovası.

                    

Altınbaşak Ovası - Şanlıurfa

Google map' ten Hep birlikte Altınbaşak Ovasının yerini görebiliriz. Detaylı görmek için resme tıklayıp sağa sola çekmeniz yeterli olacaktır böylece Altınbaşak Ovasını ve etrafındaki yerleri keşfedebiliriz. :)

TÜRKİYE OVA HARİTASI 

3) Plato : Akarsular tarafından derin yarılmış çevresine göre yüksekte olan geniş düzlüklerdir.

TÜRKİYE PLATO HARİTASI

Bunu Biliyor muydunuz 

Dünya da en geniş ve yüksek plato Tibet Platosu'dur. Dünyanın çatısı olarak isimlendirilir. Tibet Platosu 2,5 milyon km karelik bir alanı kapsar ( Fransa veya Teksas'ın dört kat büyüklüğündedir. ) Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tibet Özerk Bölgesi ve Qinghai Eyaleti'nin büyük bir bölümünü kapsayan platonun ortalama yükseltisi 4500 m civarındadır.


               

Tibet Platosu - Çin

Google map'te Dünya'nın en büyük platosunu ve etrafındaki yerleri görebileceğiz. Resme tıkladıktan sonra resmi sağa sola çekip haritayı keşfedebilirsiniz.

Daha Büyük Görüntüle


4) Vadi : Akarsuyun yatağını aşındırarak oluşturduğu yeryüzü şeklidir. Vadiler, akarsuların yaptığı aşınmayla yanlamasına, derinlemesine gelişir. Genellikle dağ ya da tepelerle çevrelenirler.

Bunu Biliyor muydunuz 

Ihlara, Aksaray ilinin Güzelyurt ilçesine bağlı bir belediyesidir. 14 km uzunluğunda ki vadi Ihlara'dan başlar. Vadinin yüksekliği yer yer 100 - 150 metredir. Vadi boyunca kayalara oyulmuş sayısız barınaklar, mezarlar ve kiliseler bulunmaktadır. Ihlara Vadisin'de kiliselerdeki süslemeler 6. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyılın sonuna kadar devam etmiştir.

                    
Daha Büyük Görüntüle

Ihlara Vadisi - Aksaray Güzelyurt

Google map'te Ihlara Vadisini görüyoruz. Keşfetmek için resme tıklayıp, resmi sağa sola kaydırınız.

5) Akarsu : Yeryüzünde ve yer altında belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli ya da zaman zaman akan sulardır.

Ek Bilgi : Akarsuyun akımının yıl içerisinde gösterdiği değişmelere rejim denir.

Ek Bilgi  : Kızılırmak Nehri Türkiye topraklarından doğarak yine, Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsudur. Uzunluğu 1355 km'dir. Nehir, İç Anadolu'nun kuzeydoğusundaki Kızıldağ'ın güney yamaçlarından doğar ve sırasıyla Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, ve Samsun illerinden geçerken çok sayıda dere ve çayın sularını toplayarak Bafra Burnun'dan Karadeniz'e ulaşır.

                        
Daha Büyük Görüntüle

Kızılırmak Nehri

Google map'te şimdi ise Kızılırmak Nehrini görüyoruz. Haritaya bakmak için resme tıklayıp sağa sola kaydırabilirsiniz.

TÜRKİYE AKARSULAR HARİTASI

6) Göl : Karalar üzerindeki çukur alanlarda birikmiş ve belirli bir akıntısı olmayan durgun su kütlelerine göl denir. Göller tek tek bulundukları gibi yan yana birden fazla da bulunabilirler. Göllerin yan yana bulundukları bölgelere göller yöresi denir.

Ek Bilgi : Türkiye de 200'den çok doğal göl vardır. Bu göllerden yaklaşık yarısının yüz ölçümü 5 km kareden küçüktür. En büyük göller, başta Van Gölü olmak üzere Tuz, Beyşehir ve Eğirdir gölleridir. En derinleri Van, Çıldır, Burdur ve Hazar gölleri, en sığları ise Tuz, Akşehir, Ulubat ve Manyas gölleridir.

TÜRKİYE GÖLLER HARİTASI 

Önceki Sayfa için Tıklayınız                             Anasayfa                        Sonraki Sayfa için Tıklayınız